تیامین یا ویتامین ب۱ تأثیرات بسیار مهمی در سوخت وساز قندها (کربوهیدراتها) در بدن و عملکرد اعصاب دارد. تیامین از راه روده جذب خون می‌شود. تغییراتی بر روی آن صورت می‌گیرد و آماده استفاده بافت‌ها می‌گردد. یکی از موادی که در جذب آن اختلال ایجاد می‌کند، الکل است که مصرف زیاد آن موجب کمبود ویتامین تیامین می‌شود. این ویتامین در بدن ذخیره نمی‌شود.
عملکرد آن در اندام‌ها، فعال کردن آنزیمهای لازم برای سوختن قند در بدن است. این ویتامین نقش اساسی در ادامه عملکرد چرخه کربن دارد. نقش مهم دیگر آن در اعصاب است. ما برای انجام هر حرکت و یا درک حواس از محیط نیاز داریم پیامهای عصبی از مغز به اعصاب بدن و بالعکس منتقل شوند، تیامین در انتقال پیامهای عصبی نقش مهمی دارد.
تیامین نقش مهمی در متابولیسم کربوهیدرات ایفا می کند، رشد را تقویت کرده و برای حفظ هضم و اشتهای درست و معمول ضروری است این ویتامین برای عملکرد درست بافت عصبی لازم است ( به همین دلیل ویتامین B1 ویتامین خلق و خو نامیده می شود )>کمبود ویتامین اگر خفیف باشد کاهش اشتها، اختلال در هضم نشاسته و شکر، ورم مخاط روده ی بزرگ، یبوست یا اسهال ایجاد می کند.
مشخصات این ویتامین از این قرار است که در آب حل می شود توسط دمای پخت و پز معمولی تخریب نمی شود اما در صورت تماس با حرارت، آلکالین و سولفیت ها از بین می رود و در بدن هم ذخیره نمی شود.
منابع خوب طبیعی ویتامین ب۱ شامل : غلات کامل، تخمه ها، نخودها و دانه ها، بادام زمینی، آجیل جات، نارنج و پرتقال، قلب و جگر و قلوه ، سبزیجات و میوه جات می باشد. البته در گیاهان و بافت های حیوانی نیز یافت می شود اما به ندرت در مقادیر بالا در این منابع یافت می شود
کمبود ویتامین ب۱ (تیامین)
کمبود شدید تیامین در انسان سبب بروز بیماری بری‌بری می‌گردد که معمولاً با عوارض قلبی-عروقی و عوارض عصبی و همچنین ورم همراه است. عوارض قلبی-عروقی شامل تپش قلب، تنگی نفس و هیپرتروفی قلب می‌باشد که تدریجاً منجر به احتقان قلب، کبد، ریه و پیدایش خیز می‌گردد. عوارض عصبی نیز منجر به پلی‌نوریت اعصاب محیطی می‌گردد که ممکن است با یک خونریزی مغزی همراه باشد.
کمبود ویتامین B1 در صورتی که شدید باشد اختلالات عصبی در انواع مختلف، از دست دادن قدرت هماهنگی عضلات بری بری و فلج ایجاد می کند. در بیماری بری بری سیستم عصبی قلب گرفتار می شود. پس ویتامین B1 به طور کلی در بهتر شدن و کاهش علائم بیماری فوق الذکر مثل قرمزی و تورم دست و پا، مورمور شدن و درد در آن ها و گیجی و از دست دادن حافظه، افزایش ضربان قلب و اختلال در نفس کشیدن مؤثر است.باید اشاره کرد که در درمان بیماری های احتقانی قلب نیز از ویتامین B1 استفاده می شود.
ضعف عضلانی و بی‌اشتهایی، کم شدن حرکات معده، حالت تهوع، تب و لاغری توام با اختلالات رویشی و عوارض پوستی از علایم دیگر این بیماری است.
فقدان تیامین با افزایش ترکیبات سه‌کربنه همراه بوده و میزان اسید لاکتیک در سلول‌های عصبی و اسید پیروویک در سلول‌های عضلانی و خون ازدیاد حاصل می‌کند. در دام‌ها کمبود تیامین با بروز علائم عصبی همراه است.
منابع ویتامین ب۱ و میزان نیاز بدن
حبوبات، جگر و قلوه ، غنی از تیامین هستند ولی در مرحله پخت طولانی غذاها، ویتامین غیر فعال می‌شود.
احتیاج به تیامین در مراحل ضعف عمومی، نقاهت، کار عضلانی زیاد و شیردهی بیشتر است.
اگر جیره غذایی از چربی ها و پروتئینها غنی باشد، نیاز به تیامین کاهش می‌یابد.
انسان متوسط برای هر هزار کالری انرژی غذایی مورد نیاز، روزانه به ۰٫۵ میلی گرم تیامین احتیاج دارد.
منابع خوب طبیعی ویتامین B1 : غلات کامل، تخمه ها، نخودها و دانه ها، بادام زمینی، آجیل جات، نارنج و پرتقال، قلب و جگر و کلیه، سبزیجات و میوه جات می باشد. البته در گیاهان و بافت های حیوانی نیز یافت می شود اما به ندرت در مقادیر بالا در این منابع یافت می شود. همانطور که قبلا در بخش خوراکیهای مفید گفتیم استفاده از تمام گروه های غذایی تامین کننده مواد غذایی ضروری براو همچنین ضامن سلامتی است.
مصرف بیش‌از اندازهٔ این ویتامین (۱۰۰ برابر نیاز بدن به صورت تزریقی) باعث مسمومیت شده و علائمی چون سردرد، تشنج، آریتمی قلبی، و واکنش‌های آلرژیک را ایجاد می‌کند.
