سکته مغزی چیست ؟
سکته مغزی حادثه ای است که با اختلال در گردش خون ناحیه ای از مغز موجب بروز علائمی مثل فلج نیمه بدن، اختلال تکلم و اختلال در راه رفتن میشود. سکته مغزی هنگامی رخ می‌دهد که یکی از سرخرگهای سیستم خونرسانی مغزی مسدود و یا پاره میشود.
یک لخته خونی رها شده در گردش خون میتواند باعث انسداد یکی از شریانهایی گردد که وظیفه خونرسانی به مناطق مختلف مغز را دارد که در پزشکی به این حادثه، سکته مغزی ایسکمیک میگویند. همچنین اگر یکی از همین عروق به علتی پاره شود سبب خونریزی مغزی میشود و در پزشکی به آن سکته مغزی هموراژیک میگویند. هر دو نوع حادثه مغزی، میتواند خونرسانی به منطقه ای از مغز را مختل کند که بسته به منطقه مغزی حادثه دیده عوارضی که از خود بجای میگذارد متفاوت است.
در عرض چند دقیقه پس از این حادثه، سلول‌های مغزی به علت قطع خونرسانی شروع به مردن می‌کنند. دلیل سکته مغزی هر کدام از این موارد که باشد، باید دقت داشت که با وقوع سکته بیمار در خطر مرگ قرار خواهد گرفت. علائم سکته مغزی بر اساس نوع سکته و همچنین محل بروز آن در مغز و شدت آن، به صورتهای مختلف خودشان را نشان میدهند.
علت سکته های مغزی
سکته‌های مغزی به علت قطع ناگهانی جریان خون مغز است که منجر به تخریب مغز میشود و این تخریب بستگی به ناحیه‌ای دارد که درگیر میشود.
قطع جریان خون به سه صورت ممکن است رخ دهد :
۱- گرفتگی رگ : مثلاً گرفتگی رگ که منشأ آن تصلب عروق مغز است و معمولاً در افراد بالای ۵۵ سال اتفاق می‌افتد یکی از دلایل سکته‌های مغزی است.
تحقیقات نشان می‌دهد سکته‌های مغزی که بر اثر گرفتگی رگ رخ می‌دهد، در ایران ۱۰ سال زودتر از سایر کشورهای دنیا است. همچنین عوامل دیگری مانند ژنتیک، افزایش فشار خون، بیماری قند، مصرف سیگار، مواد مخدر، کم‌تحرکی، چربی بالا و چاقی جزو عواملی است که منجر به تسریع در ایجاد تصلب و گرفتگی رگ میشود که در نهایت سکته‌های مغزی را در پی دارد.
۲- لخته خون : یکی دیگر از دلایل بروز سکته‌های مغزی حرکت لخته خون از قلب یا عروق گردن است که وارد مغز میشود.
افرادی که مستعد ایجاد لخته در عروق و ابتلا به سکته‌های مغزی هستند شامل :
- مبتلایان به رماتیسم قلبی یا بیماران قلبی که ریتم قلبشان دچار مشکل است.
- کسانی که دچار سکته‌های قلبی شده‌اند یا مشکل دریچه‌ای دارند.
- همانگونه که در بررسی خطر قرصهای جلوگیری از بارداری گفتیم زنانی که بی رویه از این قرصها استفاده می کنند.
۳- پارگی رگ : عامل سوم بروز سکته‌های مغزی بر اثر پارگی رگ است که در افراد مسن اتفاق می‌افتد سکته‌های مغزی که بر اثر این علت رخ می‌دهد در افرادی که فشار خون بالایی دارند رخ می‌دهد همچنین کسانی که ناهنجاری‌های عروق مغزی دارند ممکن است در سنین پایین‌تر به سکته‌های مغزی مبتلا شوند. معمولاً این افراد علایم خبرکننده‌ای مانند سردرد و تشنج دارند که منجر به پاره شدن رگ‌های مغزی میشود.
فشار خون به عنوان عامل کشنده، مزمن و بدون علامت در بروز سکته‌های مغزی نقش تعیین‌کننده‌ای دارد. توصیه میشود کسانی که افراد خانواده‌شان مشکلات عروقی دارند فشار خون، قند و چربی خونشان را کنترل کنند و فعالیت فیزیکی به اندازه کافی داشته باشند همچنین پرهیز از چاقی، عدم مصرف سیگار و مواد مخدر میتواند در کاهش ابتلا به سکته‌های مغزی مؤثر باشد.
مسئله مهم این است که وقتی کسی دچار علائم سکته مغزی شد، باید هر چه سریع تر به پزشک مراجعه کند. شروع زودتر درمان باعث آسیب کمتر مغز می شود و فرد کمتر دچار فلج دائمی می شود
مهم ترین علامت های سکته مغزی :
۱- احساس بی حسی یا فلج ناگهانی در یک طرف صورت و دست یا پای یک طرف بدن.
2- کاهش ناگهانی بینایی و یا تاری ناگهانی دید به خصوص در یک چشم.
3- افت ناگهانی قدرت بدن، افت ناگهانی تعادل بدن (به سختی راه رفتن).
4- کاهش ناگهانی قوای حسی، اختلال ناگهانی در صحبت کردن و یا فهم صحبت دیگران.
5- به هم خوردن تعادل بدن به طور ناگهانی که احتمالا با حالت تهوع ، استفراغ کردن ، تب ، سکسکه و یا قورت دادن غذاها به سختی همراه است.
6- سردرد ناگهانی و شدید بدون دلیل که فورا بعد از آن فرد بیهوش می شود که نشان دهنده سکته مغزی به علت خونریزی است.
7- بیهوش شدن فرد.
8- سرگیجه بدون دلیل یا افتادن ناگهانی روی زمین.
9- در یرخی موارد بی اختیاری ادرار و مدفوع
اگر کسی سکته مغزی کرد چکار کنیم؟
اگر شما و یا کسی که پیش شماست دچار هر یک از علائم فوق شد باید سریعا به بیمارستان منتقل شود. شما باید با شماره ۱۱۵ به اورژانس زنگ بزنید و یا کسی شما را به بیمارستان ببرد . شروع درمان فوری سکته مغزی باعث زنده ماندن فرد و بهبود سریع تر او می شود. برخی روش های درمانی بایستی در طی ساعات اولیه بعد از شروع علائم سکته مغزی، انجام شوند.
تأخیر در درمان سکته مغزی باعث مرگ فرد و یا معلولیت دائمی، مثل فلج شدن دست و پای او می شود. وقتی شما دچار علائم سکته مغزی می شوید، نشان می دهد خون کافی به مغز نمی رسد. آسیب ناشی از سکته مغزی می تواند موقتی و یا دائمی باشد، به عنوان مثال ممکن است دیگر نتوانید حرف بزنید و یا بعد از مدتی قدرت صحبت کردن شما بر گردد. ممکن است دچار فلج جزئی یا کامل در دست ها و یا پاها شوید.
مسئله مهم این است که وقتی دچار علائم سکته مغزی گشتید، هر چه سریع تر نزد پزشک بروید. شروع زودتر درمان باعث آسیب کمتر مغز می شود و کمتر دچار فلج دائمی می شوید.
خیلی سریع سکته مغزی را تشخیص دهید:
آزمون سکته مغزی شامل حرف زدن، لبخند زدن، تکان خوردن است.این تست به شناسایی علایم و نشانه های این بیماری کمک می کند. این آزمون از جزئیات زیر تشکیل شده است:
۱- چهره؛ از فرد بخواهید لبخند بزند. آیا یک طرف صورت بی حس است؟
۲- بازوها؛ از فرد بخواهید دست هایش را بالا ببرد. آیا یک دست پایین است؟
۳- حرف زدن؛ از بخواهید یک جمله ساده را تکرار کند. آیا در به یاد آوردن و بیان کلمات با دشواری روبرو است؟
موقع بروز علائم سکته مغزی چه باید کرد؟
۱- علائم سکته مغزی را نادیده نگیرید، حتی اگر فقط یک علامت داشتید و یا علائم خفیف بودند و یا برطرف شدند.
۲- معطل نکنید. هر یک دقیقه حیاتی است، پس فورا خودتان را به پزشک برسانید.
۳- اگر یکی یا چند تا از علائم سکته مغزی را برای بیش از چند دقیقه داشتید، به اورژانس (۱۱۵) زنگ بزنید. آمبولانس شما را سریعا به بیمارستان می رساند.
۴- زمانی را که علائم سکته مغزی شروع شده اند، بررسی کنید. این نکته مهمی است که باید به پزشک در بیمارستان بگویید.
انواع سکته مغزی
۱- سکته مغزی ایسکمیک: این نوع سکته مغزی زمانی رخ می دهد که یکی از سرخرگهای مسئول خونرسانی به مغز بسته شود. علل متعددی باعث بسته شدن رگ خونی می شوند، مثلا رسوب چربی ها در شریان ها (آترواسکلروز) که باعث تشکیل لخته خونی می شود. همچنین ممکن است عامل انسداد سرخرگ مغزی ، لخته خون باشد. گاهی اوقات، در اثر بی نظمی در ضربان قلب، یک لخته خونی در قلب ایجاد می شود. سپس این لخته خونی به جای دیگری از بدن می رود که در آنجا سرخرگ رساننده خون به مغز را می بندد.
۲- سکته مغزی هموراژیک: وقتی یک رگ خونی در مغز پاره شود و باعث خونریزی در مغز شود، این نوع سکته رخ می دهد که آن هم دلایل متعددی دارد.
۳- حمله ایسکمیک گذرا: که در واقع یک سکته مغزی ناقص است که در اثر گرفتگی رگ خونی رخ می دهد. اگرچه حمله ایسکمی گذرا باعث آسیب دائمی مغز نمی شود، ولی باعث بروز علائم سکته مغزی می شود که چند دقیقه و یا حتی چند ساعت طول می کشند. شما به عنوان علامت سکته مغزی نباید از این حالت چشم پوشی کنید.
