حجامت ساقین
جایگاه حجامت ساقین :
حجامت ساقین هم از حجامت های اندام تحتانی است که در ناحیه پشت هر دو ساق پا؛ به فاصله یک وجب دست هر کس براى پاى خودش از قوزک پا به سوى برجستگى پشت ساق پا و به عبارتی ۴ انگشت باز (وجب کوچک) از زیر زانو و روی عضلات پشت ساق انجام می گیرد.
نکات مربوط به روش اجرای حجامت ساقین :
بهتر است لیوان حجامت ، کمی متمایل به خارج پا گذاشته شود. روش مناسب برای انجام حجامت ساقین این است که شخص ابتدا باید روی ساق ها، چند دقیقه ای آب داغ بریزد و پس از آن ساعتی راه برود تا خون این ناحیه رقیق شود. سپس او را روی صندلی نشانده ۳۰ مرحله بادکش متناوب انجام داده سپس در حال ایستاده اقدام به خون گیری می کنیم. ایستاده بودن شخص در هنگام خروج خون، هر چند خطر غش کردن (faint) دارد و باید احتیاط کرد اما بسیار مهم است چرا که موادّ ردّیه(فضولات) رو به پایین نزول می کنند.
نکته: این که در کتب طبّ قدیم به ضرورت حمّام رفتن قبل از این حجامت اشاره شده است، منظور، همین ریختن آب داغ روی ساق هاست و حمّام سنگین از حدّاقل ۱۲ ساعت قبل از حجامت، ممنوعیت دارد.
فایده حجامت ساقین :
این حجامت مانند فصد دو ورید صافن یا فصد دو ورید پاشنه پا عمل می کند. ابن سینا اعتقاد دارد که در زنان سفیدرو که پوست متخلخل و خون رقیق دارند، حجامت ساقین بهتر از فصد صافن است.
حجامت ساقین، حجامتی است بسیار قوی و تخصصی که در موارد زیر موثر است:
- تصفیه کلّی خون و کاهش امتلاء
- درمان بیماری هایی چون سرگیجه؛ صرع؛ مالیخولیا؛ سکته؛ سرسام یا مننژیت
- تاریکی چشم؛ نابینایی ناشی از ضربه و خونریزی چشم
- فشار خون
- جوش ها، دمل ها و بثورات پوستی
- خارش های عمومی بدن(انواع جرب و قوبا و حکّه)
- برخی بیماری های قلبی
- ورم عمومی بدن
- بیماری های کبدی
- نقرس
- بواسیر
- دردهای کلیه، رحم و مثانه
- باز نشدن خون قاعدگی (آمنوره)
- پسوریازیس
- کمر درد و درد های سیاتیکی
- اسپاسم ساق پاها
- خواب رفتگی، بی حسّی یا سردی پاها
- واریس پاها
- سندروم ساق پای بی قرار
- خار پاشنه
- ترک اعتیاد
بسیاری از آثار درمانی مترتّب بر این حجامت، ناشی از آن است که موادّ ردّیه(فضولات) را از سوی سر به سوی مخالف آن می کشد و همچنین بسیاری از مواد سمی حساسیت زا و ناخالصی های حون بخصوص در مشاغلی که ساعتهای زیادی سرپا هستند تحت تاثر جاذیه زمین در عروق ساق پا باقی می مانند را خارج میکند.
عوارض حجامت ساقین :
این حجامت می تواند بدن را ضعیف کند یا ضعف و غش شدید ایجاد کند و لذا طبیب باید احتیاطات لازم را به عمل آورد.
بررسی روایات مربوط به حجامت ساقین :
* « وَ الَّتِی تُوضَعُ عَلَى السَّاقَیْنِ قَدْ یَنْقُصُ مِنَ الِامْتِلَاءِ فِی الْکُلَى وَ الْمَثَانَهِ وَ الْأَرْحَامِ وَ یُدِرُّ الطَّمْثَ غَیْرَ أَنَّهَا مَنْهَکَهٌ لِلْجَسَدِ وَ قَدْ تَعْرِضُ مِنْهَا الْعَشْوَهُ الشَّدِیدَهُ إِلَّا أَنَّهَا نَافِعَهٌ لِذَوِی الْبُثُورِ وَ الدَّمَامِیل:
حجامت ساقین، امتلاء کلیه ها، مثانه و رحم را کم می کند و خون قاعدگی را جاری می سازد اگر چه بدن را ناتوان می کند و غشوه (کاهش بینایی همراه با آبریزش از چشم) شدید از آن حاصل می شود ولی برای افرادی که دچار بثور(دانه ها یا جوش های پوستی) و دمل هستند مفید است.»
(على بن موسى، امام هشتم علیه السلام، طبّ الإمام الرضا علیه السلام (الرساله الذهبیه) – ایران ؛ قم، چاپ: اول، ۱۴۰۲ق. ؛ النص ؛ صص۵۶ و ۵۷) احادیث حجامت های اندام تحتانی
*« أَنَّ النَّبِیَّ ص احْتَجَمَ فِی بَاطِنِ رِجْلِهِ مِنْ وَجَعٍ أَصَابَهُ:
پیامبر صلی الله علیه و آله و سلّم، به جهت دردی که داشت، پشت پایش را حجامت کرد.»
(نورى، حسین بن محمدتقى، مستدرک الوسائل، ۱۳جلد، موسسه آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث – بیروت، چاپ: اول، ۱۴۰۸ ه.ق. ج۱۳ ؛ ص۷۷) احادیث حجامت های اندام تحتانی
* مردى از خارش بدن نزد امام صادق(علیه السّلام) شکایت کرد، حضرتشان فرمودند:
« احْتَجِمْ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ فِی الرِّجْلَیْنِ جَمِیعاً فِیمَا بَیْنَ الْعُرْقُوبِ وَ الْکَعْبِ:
سه بار دو پایت را در فاصله بین قوزک تا زیر زانو حجامت کن.»
آن شخص انجام داد و خارش برطرف شد.
شخص دیگرى نیز در این مورد شکایت کرد؛ فرمودند:
« احْتَجِمْ فِی وَاحِدِ عَقِبَیْکَ أو مِنَ الرِّجْلَیْنِ جَمِیعاً ثَلَاثَ مَرَّاتٍ تَبَرَأْ إِنْ شَاءَ اللَّهُ:
سه مرحله یک از پاشنه ها یا دو ساقت را حجامت کن انشاءالله برطرف مى شود.»
(على بن موسى(علیه السلام)، امام هشتم، طب الإمام الرضا علیه السلام المعروف بالرساله الذهبیه (محسن عقیل)، ۱جلد، دار المحجه البیضاء – بیروت، چاپ: اول، ۱۴۱۹ ه.ق. ص۳۱۲) احادیث حجامت های اندام تحتانی
