تغذیه نوجوانان
دوره نوجوانی دوره انتقال از کودکی به جوانی است که با جهش رشد جسمی و بلوغ توام است. بنابراین تغذیه نوجوانان از نظر رشد اهمیت زیادی دارد. از آنجایی که یکی از مشکلات عمده تغذیه‌ای در این دوران وجود باورهای غلط غذایی است، لذا اصلاح باورهای غذایی آنها از طریق رسانه‌های گروهی از اهمیت بسزایی برخوردار است. برای دستیابی به جامعه‌ای سالم و خلاق و پویا باید آموزش تغذیه‌ای در همه ابعاد آن صورت گیرد. در موارد فردی باید از طریق مشاوره با متخصصان تغذیه، رژیم‌های غذایی اصلاح شوند و در موارد گروهی توصیه میشود که نوجوانان برای پیشگیری از سوءتغذیه از راهنمای غذایی ذیل که تمامی گروه‌های غذایی را دارد، در برنامه غذایی روزانه خود استفاده نمایند.
راهنمای غذایی تغذیه نوجوانان
۱ ـ گروه نان و غلات: روزانه ۱۱ـ ۹ واحد
یک واحد نان برابر است با ۱ برش نان بربری یا سنگک به اندازه یک کف دست برابر است با ۴ برش نان لواش به اندازه یک کف دست
یک واحد از برنج و ماکارونی پخته شده برابر است با نصف لیوان
۲ ـ گروه شیر و لبنیات: روزانه ۳ واحد یا بیشتر .
یک واحد از شیر و ماست برابر است با یک لیوان / یک واحد از پنیر برابر است با ۴۵ـ۳۰ گرم / یک واحد از کشک برابر است با یک چهارم لیوان / یک واحد از دوغ برابر است با ۲ لیوان
۳ ـ گروه میوه ها: روزانه ۳ تا ۴ واحد
۱ واحد میوه برابر است با ۱ عدد میوه متوسط / برابر است با یک‌دوم تا سه چهارم لیوان آب میوه / برابر است با یک‌چهارم لیوان میوه خشک
۴ ـ گروه سبزیها: روزانه ۴ تا ۵ واحد
یک واحد سبزی برابر است با ۱ لیوان سبزی خام / برابر است با نصف لیوان سبزی پخته / برابر است با یک عدد سیب‌زمینی متوسط
۵ ـ گروه گوشت و جانشین‌های آن: روزانه ۲ تا ۳ واحد
یک واحد گوشت برابر است با ۲ تا ۳ تکه خورشتی (۹۰ـ۶۰ گرم) گوشت قرمز، ماکیان و ماهی پخته شده / ۳۰ گرم گوشت برابر است با یک عدد تخم مرغ یا نصف لیوان حبوبات پخته یا ۲ قاشق غذاخوری از مغزهای پسته و فندق و گردو و …
مشکلات ناشی از تغذیه ناسالم
۱ ـ کم وزنی و لاغری که بیشتر ناشی از تصور غلط نوجوانان از تناسب اندام است و به دنبال آن بعضی اقدام به رژیم سخت و خودسرانه میکنند که سلامت آینده آنان را به خطر میاندازد. بویژه در دختران که دوران مهم بارداری و شیردهی را به دنبال دارند، این مسئله ممکن است باعث قاعدگی نامنظم و یا عدم قاعدگی آنها شود. همچنین در تولید مثل و باروری آنها تداخل کند.
۲ ـ اضافه وزن و چاقی که اغلب در اثر کمیتحرک و فعالیت بدنی، استفاده مداوم از تلویزیون و رایانه و نیز رژیم‌های غلط غذایی و مصرف زیاد تنقلات، نوشابه‌ها و غیره است.
۳ ـ کم‌خونی ناشی از فقر آهن که یکی از مشکلات شایع تغذیه‌ای به ویژه در دختران در این سنین است که بر رشد جسمی، ذهنی و سیستم ایمنی آنها اثر سوء دارد. کم‌خونی در این دوران در اثر افزایش نیاز (به دلیل رشد)، استفاده از رژیم‌های غذایی فقر غذایی، آلودگیهای انگلی و آلودگیهای محیطی (مانند ذرات ریز سرب معلق در هوا) به وجود میآید.
۴ ـ بی اشتهایی عصبی یا پرخوری عصبی منجر به سوء تغذیه میشود و نیاز به اصلاح رفتار خواهد داشت. در کنار آن مشاوره تغذیه‌ای ضروری است.
۵ ـ آکنه (جوش صورت) که مشکل ۸۰% نوجوانان است بیشتر تحت تاثیر عوامل هورمونی، استرس، فازهای قاعدگی و ژنتیک رخ میدهد. استفاده از مواد غذایی مانند مغزها در بروز آن تاثیر زیادی ندارند. مطالعات نشان داده است که ارتباطی قوی بین دریافت غذا و بروز آکنه وجود ندارد. اما ارتباط آن با کمبود دریافت مواد مغذی مانند ویتامین ای و روی شناخته شده است.
توصیه‌هایی درخصوص تغذیه نوجوانان
برنامه غذایی نوجوانان باید شامل ترکیبی از غذاهای مختلف در گروه‌های اصلی غذایی باشد.
سه وعده اصلی غذایی با تاکید بر مصرف صبحانه و دو میان وعده توصیه میشود. در میان وعده‌ها به جای استفاده از مواد غیرمغذی و بعضا کالریزا مثل نوشابه‌ها، چیپس، کیک‌ها از مواد غذایی مغذی مانند شیر، نان، پنیر، خشکبار، میوه‌ها و مغزها استفاده شود.
جهت پیشگیری از کم وزنی و لاغری از انجام هر گونه رژیم خودسرانه به شدت خودداری شود و تحت نظر متخصصین تغذیه اقدام شود. جهت پیشگیری از اضافه وزن و چاقی ضمن توصیه به فعالیت های روزانه استفاده از یک رژیم غذایی صحیح و متعادل تحت نظر متخصص تغذیه ضروری است.
مواد غذایی لازم جهت جلوگیری از کم خونی ناشی از فقر آهن
۱ ـ استفاده از مواد غذایی صحیح و همچنین غنی از آهن مثل انواع گوشت‌ها، سبزیهای سبز برگ و حبوبات.
۲ ـ استفاده از مواد غذایی دارای ویتامین ث انواع سبزیهای تازه، فلفل سبز، گوجه‌فرنگی کلم، میوه‌های تازه بخصوص پرتقال ، لیمو و سایر مرکبات همراه با غذا که سبب میشود آهن بیشتر جذب شود.
۳ ـ عدم استفاده از چای در فاصله ۲ تا ۳ ساعت قبل و بعد از غذا به ویژه غذاهای آهن‌دار.
۴ ـ درمان آلودگیهای انگلی و محیطی.
۵ ـ از مصرف نوشابه‌های شیرین و گازدار خودداری شود.
۶ ـ مصرف غذاهای آماده و صنعتی محدود شود و بیشتر از غذاهای تازه استفاده گردد.
منابع
نارون سافت
